Do czego służą kołki i sworznie?

Podzespoły i fragmenty różnych maszyn, urządzeń oraz konstrukcji muszą być ze sobą łączone tak, żeby mogły przenosić powstające obciążenia, unieruchamiały poszczególne części lub pozwalały im na ograniczony ruch, zwykle obrotowy, wahadłowy lub posuwisty. Najczęściej wykorzystywanymi w takich sytuacjach rozwiązaniami są połączenia spajane albo elementy złączne, stosowane tam, gdzie konieczne jest zachowanie możliwości demontażu części.

Połączenia rozłączne i ich rodzaje – sworznie

Połączenia rozłączne mogą być wykonywane na wiele sposobów, w zależności od potrzeb występujących w konkretnym przypadku. Do najczęściej używanych należą połączenia gwintowane, stosuje się jednak również połączenia wciskowe wtłaczane lub skurczowe oraz połączenia kształtowe, w ramach których wyróżniamy wykorzystanie wpustów, klinów albo sworzni i kołków. Sworznie są przeznaczone do tworzenia par kinematycznych, a więc połączeń, których elementy mogą się wzajemnie przemieszczać, funkcjonując jako przegub. W zależności od sytuacji będą one pracować na nacisk powierzchniowy oraz ścinanie przy ciasnym pasowaniu albo zginanie przy luźnym pasowaniu. Sworznie występują jako elementy z łbem, bez łba, jako noskowe albo z czopem nagwintowanym. Do ich unieruchomienia i zabezpieczenia przed wysunięciem się z otworu można wykorzystać nie tylko łeb, ale również zawleczkę lub pierścień osadczy np. Segera, nakrętkę bądź kołek.

Kołki i ich stosowanie

Kołki mogą być wykorzystywane jako elementy złączne spoczynkowe, które utrzymują części mechaniczne, a także ustalające, stosowane do zachowywania pożądanego wzajemnego położenia elementów, jak również w charakterze połączeń ruchowych, czyli kołków prowadzących, a zatem takich, które pozwalają na ruch względny par kinematycznych tj. następujący w ramach ściśle określonej trajektorii – w grę wchodzi tu ruch obrotowy, wahliwy lub posuwisty. Kołki występują w kilku odmianach – jako walcowe, stożkowe, a więc o zmiennej średnicy, jak również rozcięte z częścią pełniącą funkcję elementu odciskającego albo karbowe, a zatem mające nacięcia występujące wzdłuż ich długości, co sprawia, że nie wymagają dużej dokładności, jeżeli chodzi o przygotowanie otworów, a przy tym dobrze znoszą pojawiające się wibracje i drgania. W zależności od potrzeb zakończenia kołków mogą być płaskie, soczewkowe albo stożkowe. Kołki są często używane jako element blokujący sworzeń. Szeroki wybór elementów złącznych różnych typów można znaleźć w ofercie firmy Metalex. Poza kołkami i sworzniami dostępne są śruby, nakrętki, pręty nagwintowane, wkręty oraz narzędzia.